CRI یا درجه شاخص نمود رنگ، یک پارامتر مهم در بررسی کیفیت نور است. این شاخص نشان میدهد که چگونه یک منبع نور، رنگهای مختلف را بازتاب میدهد. CRI بین ۰۱ تا ۱۰۰ قرار میگیرد، که عدد بالاتر به معنی بازتاب بهتر رنگهاست. به عنوان مثال، خورشید دارای CRI بسیار بالایی است، زیرا تمامی رنگها را درست نشان میدهد.
اگر یک منبع نور با CRI پایینتری داشته باشیم، رنگهایی که بازتاب مییابند، نسبت به واقعیت دارای جلوهی غیرطبیعیتری خواهند بود. اهمیت داشتن CRI بالا در کاربردهایی مانند نورپردازی، عکاسی، صنعت و تولید محصولاتی است که با رنگها سروکار دارند. به همین دلیل در صنایع مختلف نور مانند تولید انواع لوستر مدرن و آباژور ایستاده اهمیت بسیار زیادی دارد.
اهمیت CRI یا شاخص نمود رنگ در نورپردازی چیست؟
CRI (Color Rendering Index) در طراحی سیستم نورپردازی به عنوان یکی از مهمترین شاخصهای رنگی مورد استفاده قرار میگیرد. این شاخص اندازهگیری میکند که چگونه یک منبع نور مانا رنگهای مختلف را در مقایسه با یک منبع نور مرجع نشان میدهد. اگر CRI بالا باشد، منبع نور بهترین توانایی رنگی خود را دارد و رنگهای قرمز، سبز و آبی به شکلی واقعی تر و زیباتری نمایش داده میشوند.
در نورپردازی استفاده از منابع نور با CRI بالا میتواند به کاهش خستگی چشم، بهبود تمرکز و همچنین افزایش کیفیت کار کمک کند. علاوه بر این در بسیاری از برنامههای نورپردازی، نمایش رنگهای دقیق و واقعی برای جذب مشتریان و ارائه تجربه بهتری برای صاحبان کسبوکار مهم است. بنابراین قابلیت رنگی مناسب یک منبع نور در نورپردازی اهمیت بسیاری دارد.
محدوده مناسب شاخص نمود رنگ یا CRI
معیار رنگی CRI یا شاخص بازتاب نور رنگی، در واقع نشان دهنده توانایی منابع روشنایی برای بازتاب دقیق و واقعی رنگهای مختلف در برابر یک منبع نور است. محدوده CRI مناسب بستگی به استفادههای مختلف دارد.
برای مواردی که دقت رنگ بسیار حیاتی است، مانند عکاسی حرفهای، کار بامواد شیمیایی، پردازش فیلمهای سینمایی و موسیقی، محدوده CRI باید حداقل ۹۰ و حداکثر ۱۰۰ باشد.
در صنعت نورپردازی محدوده CRI حداقل ۸۰ و حداکثر ۹۰ مورد استفاده قرار میگیرد.
در مقابل در موارد عمومی مانند نورپردازی داخلی خانه محدوده CRI حداقل ۷۰ و حداکثر ۸۰ میتواند مناسب باشد. هر چه محدوده CRI بیشتر باشد، توانایی نمایش دقیقتر رنگها توسط منبع نور نیز بیشتر خواهد بود.
درنظرگرفتن CRI برای وسایل روشنایی
ضمن توجه به اینکه چراغ های روشنایی می توانند بر کیفیت زندگی و بهبود عملکرد کاری تأثیر بسزایی بگذارند، در نظر گرفتن شاخص CRI بسیار مهم است.
این شاخص که مخفف کلمه Color Rendering Index است، به معنای شاخص انعکاس رنگ، به قابلیت نشان دادن واقعیت رنگی اشاره دارد؛ به عبارت دیگر، توانایی نمایش هر رنگ با وفاداری از نظر رنگی ، شاخص CRI در یک مقیاس صفر تا صد نشان می دهد که چراغ های روشنایی چه میزان با واقعیت رنگ ها را در کنار هم به تصویر می کشند.
نقش CRI در چراغ های مدرن
در گذشته بهدلیل آنکه حوزه روشنایی بهصورت حرفهای دنبال نمیشد، بسیاری از شرکتهای سازنده منابع نوری نمیدانستند که اصلا شاخص نمود رنگ چیست. به همین دلیل محصولاتی که در گذشته وارد بازار میشد، کیفیت زیادی نداشته و صرفا برای تامین نور محیط مناسب بود. اما امروزه با توجه به پیشرفتهایی که در این حوزه شکل گرفته، انتظار خیلی از مصرفکنندگان از کیفیت محصولات روشنایی متفاوت است. ازاینرو، شرکتهای تولیدکننده انواع لامپ و چراغ مجبور شدند از متخصصین چنین حوزهای برای برطرفکردن نیاز مشتریان کمک گیرند.
به همین علت، در سالهای اخیر شاهد عرضه محصولات روشنایی مدرن با داشتن CRI بالا به بازار بودهایم. در حقیقت، امروزه این منابع علاوهبر نور محیط، میتواند برای اهداف دیگر مورد استفاده قرار بگیرد. بهعنوان مثال، این محصولات نسبت به نمونههای قدیمیتر موجود در بازار با توجه به نمایش اقلام به رنگ طبیعی خود، میتواند در خیلی از فضاها کاربرد داشته باشد.
مقایسه مقدار CRI در نور های مختلف
بهترین نوری که میتواند اجسام مختلف را با رنگ طبیعی آن نشان دهد، روشنایی روز است. به همین دلیل، در بسیاری از مشاغل ممکن است برای انتخاب برخی محصولات از نور طبیعی روز کمک بگیرند. چراغهای مدرن و هالوژنی امروزی نیز با توجه به کیفیتی که دارد از CRI نسبتا بالایی برخوردار است. بهطوری که شاخص نمود رنگ آنها نزدیک به 100 خواهد بود.
بااینحال، برخی از محصولات موجود در بازار با توجه به تکنولوژی و کیفیتی که هریک دارد، از CRI بین 17 تا 96 برخوردار است. مسلما هرچه این محصولات عدد شاخص بالاتری داشته باشد، ویژگیهای آن در نمایش اجسام به نور طبیعی نزدیکتر خواهد بود. CRI مستقل از دمای رنگ است. اینها دو مقوله متفاوت هستند. به عنوان مثال، یک منبع نور با دمای رنگ نور 5000K (دمای رنگ نور مهتابی) می تواند CRI 75 داشته باشد، اما یک منبع نور 5000K دیگر می تواند CRI 90 داشته باشد.